حقی: ناشران بزرگ از این نمایشگاه بیشتر بهره می‌برند/ شفافیت بودجه نمایشگاه کتاب مسئله است
تاریخ انتشار: ۲۱ دی ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۶۳۳۷۱۰
به گزارش گروه فرهنگی ایسکانیوز، برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب با پرسش‌های زیادی حوزه اجرا و عملکرد مواجه شده است که می‌طلبد به آن‌ها پاسخ داده شود. نمایشگاهی که سال‌های قبل به صورت فیزیکی برگزار می‌شده حالا باید در بستر اینترنت برگزار شود و همین محل نقد و نظرات مختلفی شده که برای بررسی آن‌ها با محمد حقی مدیر انتشارات کتابستان معرفت به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه متن آن را می‌خوانید.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
*هر رویدادی که رونقی بیاورد مغتنم است
ایسکانیوز: آیا نمایشگاه مجازی کتاب گره‌ای از کار ناشران و دوستداران کتاب باز خواهد کرد؟
ناشران اکنون در حوزه عرضه محصولات خود به دردسر افتاده‌اند، از این رو برگزاری هرگونه رویدادی که اندکی بازار را رونق دهد فرصت مغتنمی محسوب می‌شود حتی اگر بگویند این کار گردش مالی کمی دارد باز هم فرصت خوبی است. اما اگر قرار باشد مسئولان برگزاری نمایشگاه بگویند نمایشگاهی برگزار کردیم و ناشر هم به هدف مورد نظر خود نرسد می‌شود «آش نخورده و دهن سوخته» که خوب نیست. اما برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب با چه کیفیتی انجام شود؟ باید دید سازوکار مسئولان ارشاد برای این کار چیست. با توجه به سابقه مسئولان عرضه اینترنتی کتاب باید گفت اتفاق خاصی نخواهد افتاد زیرا در پاییز دیدیم که فروش اینترنتی کتاب نسبت به فروش فیزیکی آن به شدت پایین بود. به طور مثال ناشری در نمایشگاه حضوری، میلیونی درآمده داشته اما در فروش اینترنتی میزان فروش آن مثلا به پانصد هزار تومان تقلیل پیدا کرده است. یعنی به حدی کم شده که ناشر با خود می‌گوید ارزش نداشت اقدامی برای شرکت در فروش پاییزه کتاب انجام دهم. زیرا تدارک آن با نتیجه همخوانی ندارد. اما با این حال باید دید سازوکار جشنواره مجازی کتاب چگونه خواهد بود. البته برای اولین بار است که نمایشگاه کتاب اینگونه برگزار می‌شود.
*نگرانی از دیده نشده ناشران کوچک
احساس می‌کنم در این ماجرا ناشران بزرگ بیشتر بهره می‌برند تا ناشران کوچک. در نمایشگاه کتاب برخی هستند که برندشان شکل گرفته و وقتی مخاطبی وارد می‌شود اول به سراغ آن‌ها می‌رود. در نمایشگاه حضوری برای ناشران فرصت‌کوچکی وجود دارد مثل تزئین دکور، صحبت با مخاطب یا فروش فعال که خود را به دیگران نشان دهند. نگرانی کلی برای ناشران کوچک دارم. احساس می‌کنم ناشران بزرگ از این نمایشگاه بیشتر بهره می‌برند. امکان نشان داده شدن باید برای همه در نظر گرفته شود که اگر چنین اتفاقی بیفتد امید است که تحولی صورت بگیرد. همچنین در بخش فروش هم باید گفت ناشر در نمایشگاه کتاب ۲۰ الی ۲۵ درصد هزینه جاری دارد که این هزینه‌ها در نمایشگاه مجازی حذف می‌شود. از طرفی هر ناشری در نمایشگاه مجازی مستقیم در ارتباط با مخاطب است. در نمایشگاه حضوری برای مخاطب تخفیفی بین ۱۰ تا ۲۰ درصد در نظر گرفته می‌شود که در این زمینه ارشاد هم اقداماتی انجام می‌دهد که البته باید کمک شود تا مخاطب در خرید مشکلی نداشته باشد و نتیجه خوبی حاصل شود.
* ناشران زیادی در بستر اینترنت فعال نیستند
ایسکانیوز: عده‌ای معتقد هستند وقتی وزارت ارشاد در نمایشگاه مجازی کتاب فروش دارد چرا به شرکت های خصوص که سایت دارند و در این بستر کار می‌کنند کمک نمی‌کند تا فروش داشته باشند. با این حال وزارت ارشاد در جشنواره امسال خود به بزرگترین فروشنده کتاب تبدیل نخواهد شد؟
بله این هم نکته‌ای است اما باید گفت که در نمایشگاه دو میلیون نسخه کتاب عرضه می‌شود. در این بین ناشرانی هستند که ۲۰۰۰ نسخه کتاب دارند و برخی هم ۴۰۰۰ هزار نسخه چاپ کرده‌اند. الان هم با شرایط موجود باید پاسخ داد که آیا امکان فروش اینترنتی برای همه ناشران فراهم شده است یا نه؟ می‌بینیم که همه نمی‌توانند فروش اینترنتی داشته باشند. مقدار کمی از ناشران در بستر اینترنت هستند.
*خودمان را جای وزارت ارشاد بگذاریم
ایسکانیوز: یعنی ناشران کمی امکان داشتن سایت و عرضه اینترنتی دارند؟
قصه را اینگونه می‌فهمم. اما حالا یک نفر امکانی را برای همه فراهم کرده است و برای همه ناشران چنین فرصتی را به وجود آورده تا فروش اینترنتی داشته باشند. از طرفی هم سایت‌های فروش کتاب عنوان‌های کتاب محدود و کمی را دارا هستند. یعنی سایت‌های موجود تعداد کتب محدودی را پوشش می‌دهند. بستری که عملیات عرضه یک میلیون نسخه‌ای را انجام دهد نداریم. نکته دیگر اینکه در مقام عمل وقتی فروش مستقیم برای ناشر انجام می‌شود، اینجا ناشر مستقیم پول را از مخاطب دریافت می‌کند و برای او نقدینگی ایجاد می‌شود. نقدینگی برای ناشر از همه چیز مهم‌تر است. سایت‌های فروشی که برای ناشر نیستند فروش‌های نقدی ندارند. یعنی بین ناشر و سایت تفاهمی ایجاد می‌شود و در نهایت مبلغی در قالب چک صادر می‌شود و این کار نقدینگی را از ناشر می‌گیرد.
اما ارشاد اگر با تک تک سایت‌های فروش صحبت کند تا فروش نقدی صورت بگیرد تدارک سنگینی هم باید صورت بگیرد. وقتی خود را جای تصمیم گیرنده بگذاریم می بینیم وزارت فرهنگ و ارشاد باید با ۵۰ سایت صحبت کند و بگوید که فروش این ماه را به صورت نقدی به ناشر پرداخت کنید که این کار پر دردسری است. این نکته را هم باید در نظر داشت، سایت‌هایی که فروش اینترنتی دارند ۷۰ یا ۸۰ درصد کتاب‌هایشان با هم مشترک است. در ظاهر شاید اسما ۱۰ هزار عنوان کتاب داشته باشند اما در اکثر موارد با هم اشتراکاتی دارند. یعنی اکثر کتاب‌های مشترکی می‌فروشند.
ایسکانیوز: بودجه سال قبل نمایشگاه نزدیک به ۱۸ میلیارد بوده اما این بودجه امسال با توجه به اعلام دبیر جشنواره مجازی کتاب ۹۰ درصد کاهش داشته که چیزی در حدود ۲ میلیارد می‌شود. این میزان هزینه برای یک سایت بالا نیست؟
به صورت تخصصی در این مورد نمی‌توانم نظر دهم اما با هزینه‌هایی به مراتب از این کمتر سایت‌های خوبی راه افتاده‌اند. شفافیت بودجه نمایشگاه کتاب مسئله است. این قیمت‌ها شاید مربوط به ارزش اطلاعاتی باشد که در سایت بارگزاریمی‌شود اما برای یک سایت این هزینه کمی بالا است.
ایسکانیوز: آیا یارانه کتابی که امسال به اقشار مختلف برای خرید کتاب تخصیص داده شده کم نیست؟
سال قبل نیز همین مقدار را تخصیص داده بودند. به لحاظ عددی ۳۰درصد افزایش قیمت داشتیم. یارانه را باید اینگونه حساب کرد که خود خانه کتاب میزانی را به عنوان قیمت متوسط کتاب ارائه می‌کند بعد بر اساس تورم و افزایش قیمت باید یارانه تعلق بگیرد که فکر کنم با توجه به این موارد باید چیزی در حدود ۲۵۰هزار تومان شود.
انتهای پیام/
منبع: ایسکانیوز
کلیدواژه: محمد حقی نشر کتابستان معرفت نمایشگاه کتاب نمایشگاه کتاب مجازی نمایشگاه مجازی نمایشگاه کتاب فروش اینترنتی داشته باشند مجازی کتاب برای ناشر برای همه
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iscanews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسکانیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۶۳۳۷۱۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
سی‌وچهار دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در یک نگاه
مروری به ادوار مختلف نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، تاثیر وضعیت سیاسی و اجتماعی هر دوره را بر میزان استقبال مردم از این رویداد نشان می‌دهد.
به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، هنوز آن فرش زرشکی پاخورده در خاطرم زنده است، سالن به سالن روی آن فرش راه رفتم تا شاعر محبوبم را در غرفه نگاه پیدا کنم. مجموعه اشعارش تازه منتشر شده بود؛ ۹۹۰ صفحه با بهای ۸ هزار تومان. او با احترام روی اولین صفحه سفید کتاب نوشت: «برای دختر نازنینم: شبنم.» امضا: سیدعلی صالحی. سال ۸۴ بود و هجدهمین دوره نمایشگاه کتاب با این شعار: «درخت ایران ریشه در آب‌های خلیج‌فارس دارد.» نسل من خاطرات اینچنینی از نمایشگاه بین‌المللی کتاب زیاد دارد.
به خصوص آن دوره‌ای که نمایشگاه در فضای سرسبز و خوش ِ محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برگزار می‌شد. ازدحام علاقه‌مندان به کتاب در راهرو‌های سالن‌ها، دیدار با نویسنده‌های محبوب، شلوغی غرفه ناشرانی که کتاب‌های چاپ اول‌شان را روی میز چیده بودند، خستگی چهره غرفه‌داران و ناشران که آمیخته با لبخند و خوشی بود و خستگی ما، خستگی شیرینِ ما از پس ده‌ها هزار قدم پیاده‌روی میان کتاب‌ها، نویسنده‌ها و شاعران و گپ زدن‌های پرشر و شور درباره شعر، داستان، فرهنگ و سیاست.
سال ۸۶ گویی جادوی شور و اشتیاق نمایشگاه کتاب از بین رفت. دوره ریاست محمود احمدی‌نژاد تازه آغاز و همزمان با آن چرخه سوخت هسته‌ای کامل شده بود و تحریم‌ها آغاز. وزیر فرهنگ و ارشاد وقت، محمدحسین صفارهرندی بود و طرح مبارزه با بدحجابی زمستان ِ قبل از هجدهمین دوره نمایشگاه کتاب تصویب و اجرای آن آغاز شده بود. جامعه هنری زیر سایه سنگین از دست دادن پرویز یاحقی، بابک بیات و ناصر عبداللهی و شادی بازگشت محمدرضا لطفی بود. جامعه ادبی نیز هنوز در کشمکش اختلاف بر سر رمان‌های محبوب پس از انقلاب بودند که وزارت ارشاد تابستان سال قبل منتشر کرده بود. فهرستی که در صدرش نام بامداد خمار و نویسنده‌هایی مانند مرتضی مودب‌پور و فهیمه رحیمی به چشم می‌خورد. علاوه بر شرایط حاکم بر جامعه از منظر اجتماعی و سیاسی، جابه‌جایی محل برگزاری نمایشگاه نیز در ریزش بازدید از نمایشگاه اثرگذار بود. نمایشگاه کتاب این ریزش را حدود ۱۰ سال بعد در شهر آفتاب نیز تجربه کرد؛ سال ۱۳۹۵٫ سالی که علاوه بر ریزش بازدیدکنندگان، تعداد ناشران داخلی و خارجی نیز کاهش پیدا کرد.
دهه هشتاد
اگر دوباره به دهه هشتاد که با دوران اصلاحات آغاز و با دوران احمدی‌نژاد پایان یافت، بازگردیم با سیر نزولی انتشار کتاب نیز مواجه خواهیم بود که بر کیفیت نمایشگاه کتاب به خصوص در نیمه دوم دهه هشتاد اثرگذار بود. از منظر نشر باید گفت ابتدای دوره ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد، جهش ناگهانی آمار نشر شاید از دور حکایت از بهبود حال کتاب داشت، اما هنگامی که به آمار نگاه کنید، متوجه می‌شوید با تغییر دولت آمار نشر کتاب‌های مذهبی رشد چشمگیری داشته نه کتاب‌های حوزه ادبیات و فلسفه و علوم اجتماعی و آنچه در ادامه رخ داد و به نظر سیر نزولی می‌آید، تعدیل سیاست‌های متاثر از مداخله دولت در نشر است؛ کاهش شمارگان کتاب‌های دینی و افزایش شمارگان کتاب‌های حوزه جامعه‌شناسی، فلسفه و ادبیات. هر چند می‌توان تغییر فرهنگ مطالعه و ورود فناوری‌های نوین به این حوزه را نیز دخیل دانست. برای دریافت اطلاعات دقیق از آمار‌ها و تحلیل نشر این دوره می‌توانید گزارشی که تحت عنوان «گزارش ملی فرهنگ حوزه نشر کتاب» برای پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات تهیه شده و در سایت مرکز رصد فرهنگی کشور منتشر شده را مطالعه کنید.
دهه نود
برای نمایشگاه بین‌المللی کتاب، دهه پر افت و خیزی بود. بیست و چهارمین دوره نمایشگاه کتاب در سال ۹۰ هنگامی که سیدمحمد حسینی وزیر ارشاد بود، به نظر موفقیت خوبی در برگزاری به دست آورد؛ افزایش حضور ناشران داخلی و خارجی و بیشترین تعداد کتابی که در نمایشگاه تا آن زمان و حتی پس از آن به نمایش گذاشته شد: حدود ۴۷۰ هزار عنوان کتاب. در همین دهه بود که نسیم مرعشی را با پاییز فصل آخر سال است و هرس شناختیم. قیدار و رهش را از رضا امیرخانی خواندیم و فریبا کلهر پنج اثرش یعنی شروع یک زن، پایان یک مرد، شوهر عزیز من، عاشقانه و مردی از آنادانا را منتشر کرد. از گلی ترقی دو کتاب جدید خواندیم؛ فرصت دوباره و بازگشت. ناهید طباطبایی، سور شبانه را روانه بازار کرد و محمود دولت‌آبادی به مناسبت ۸۰ سالگی کتاب اسب‌ها، اسب‌ها از کنار یکدیگر را نوشت و چاپ کرد. محمدرضا بایرامی بالاخره مجوز مردگان باغ سبز را گرفت و لم‌یزرع را منتشر کرد. از مهدی یزدانی‌خرم، خون خورده، سرخ سفید و من منچستر یونایتد را دوست دارم وارد بازار شد.
رضا جولایی، برکه‌های باد، یک پرونده کهنه، شکوفه‌های عناب، پاییز ۳۲ و ماه غمگین، ماه سرخ را منتشر کرد. از فرهاد کشوری مردگان جزیره موریس، سرود مردگان، دست نوشته‌ها، صدای سروش و کشتی توفان‌زده را خواندیم. از منیرالدین بیروتی، بحر و نهر، آرام در سایه و ماهو، از ابوتراب خسروی، ملکان عذاب را و آواز پر جبرییل، از مصطفی مستور سه گزارش کوتاه درباره نوید و نگار، بهترین شکل ممکن، عشق و چیز‌های دیگر، از زنده‌یادیعقوب یادعلی آداب دنیا و آمرزش زمینی و متغیر منصور، از محمود حسینی‌زاد این برف کی آمده، آسمان، کیپ ابر، بیست زخم کاری، از جواد مجابی گفتن در عین نگفتن و ایالت نیست در جهان، از حسین سناپور، مخلوقات غریب و دیگر کتاب‌ها… ما دهه نود را این‌طور سر کردیم و ۹ دوره نمایشگاه کتاب در این دهه برای ما هر سال بی‌رونق‌تر شد؛ چه در زمان وزارت سیدمحمد حسینی، چه در زمان وزارت علی جنتی، چه دوران سیدعباس صالحی یا وزارت کوتاه سیدرضا صالحی‌امیری.
دهه نود را کرونا تمام کرد. نمایشگاه کتاب نیز مانند بسیاری از رویدادهای دیگر تحت تاثیر بیماری همه‌گیر که روزها و روزها، آمار مرگ و میرش ما را به وحشت می‌انداخت، معلق شد. بعد از دو سال غیبت (۱۳۹۹ و ۱۴۰۰) نمایشگاه کتاب تهران با شعار «با کتاب سلامتیم» به مصلی بازگشت. اما برای بازگرداندن ناشران و بازدیدکنندگان نیاز به زمان داشت. پارسال که می‌توانست فرصت طلایی برای بازگرداندن آن اشتیاق گم شده برای نمایشگاه کتاب باشد، مسائلی دیگر دخیل شد برای بی‌میلی برخی ناشران و بخشی از مردم نسبت به حضور در نمایشگاه. برخی آن را تحریم نمایشگاه نام نهادند، عده‌ای تکذیب کردند، بعضی از مسوولان اعلام کردند مشکلات خود ناشران باعث شده حضور پیدا نکنند و «تحریم» واژه دشمن است… هر چند در مقابل ناشرانی که شرکت نکردند، ناشرانی نیز به نمایشگاه پیوستند که آمار‌ها را افزایش دادند. سال گذشته یکی از پرحاشیه‌ترین نمایشگاه‌های کتاب را پشت سر گذاشتیم؛ نمایشگاهی با چند پرونده تخلف، چندین تذکر، خبر پلمب و… حالا این روزها به استقبال سی و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب می‌رویم که با شعار «بخوانیم و بسازیم» از نوزدهم تا بیست و نهم اردیبهشت ماه برگزار می‌شود.
مرور جدول زیر کمک می‌کند بتوانیم بینشی نسبت به سیری که نمایشگاه کتاب در این سی و پنج دوره داشته به دست آوریم و اگر هر فراز و فرودش را با شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی دورانش بسنجیم، تحلیلی از تاثیر وضعیت جامعه بر این نمایشگاه خواهیم داشت.
خودکشی دانشجوی کارشناسی ارشد در کوی دانشگاه تهران